Við í miðbæjarsamtökunum sem heita einmitt Akratorg &#8211; höfum oft velt fyrir okkur þeirri hugmynd og ekki fundið nein haldbær rök gegn því önnur en; Afþvíbara! Það hefur nefnilega ekki verið skoðað eða rætt fyrir alvöru hvort hugmyndin sé mjög góð eða alveg ómöguleg.
Glæðum miðbæinn lífi!
Þeir sem aka eða ganga um miðbæinn á Akranesi á góðum degi vita að þar er ekki mikið að frétta. Þar er alla jafnan ekki margt um manninn þrátt fyrir að ennþá sé þar að finna nokkrar rótgrónar sérverslanir og þjónustufyrirtæki. Ennþá segjum við, því það er staðreynd að fyrirtækjum í miðbænum fækkar ár frá ári.
Hvernig getum við snúið þessu við og reynt að efla miðbæinn, færa í hann líf, sækja fólk og fleiri fyrirtæki í miðbæinn okkar allra? Að skapa kjarna sem ætti að vera fastur viðkomustaður sem flestra bæjarbúa – helst oft í viku.
<img width="600" height="450" class="alignnone size-medium wp-image-75810" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_1-600x450.jpg" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_1-600x450.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_1-1200x900.jpg 1200w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_1-1536x1152.jpg 1536w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_1-300x225.jpg 300w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_1.jpg 1920w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />
Í hjarta bæjarins
Við teljum að stærsta, ódýrasta, einfaldasta og áhrifamesta aðgerðin í uppbyggingu miðbæjarins sé að gamla Landsbankahúsið sem við bæjarbúar eigum öll saman, verði lagað og gert að ráðhúsi Akurnesinga. Þessi bygging í hjarta bæjarins, yrði þá ca. 50 manna vinnustaður og það eitt og sér teljum við að hefði allskyns jákvæð áhrif, beint og óbeint.
Vinnufundur – vinafundur
Fyrstu merkin – sjónræn áhrif. Við viljum að húsið verði endurreist til fyrri fegurðar og glæsileika. Við viljum sjá ljós í gluggum og pottaplöntur, merki um mannlíf. Fána kaupstaðarins blakta fyrir utan.
Næst &#8211; aukið mannlíf. Við sjáum fyrir okkur fólk á ferð, fólk að fara í og úr vinnu, bæjarstjóri, bæjarstjórn og annað fólk að sinna erindum í ráðhúsinu, fólkið sem tekur ákvarðanir um framtíð bæjarins að mæta á fundi. Fleira fólk á ferð í miðbænum.
&#8230;og svo. Við sjáum líka fyrir okkur veitingahús/kaffihús í hluta byggingarinnar sem væri mötuneyti starfsfólks en einnig opið almenningi. Svo að þó þú ætlir bara á vinafund eða á prívat stefnumót við kökusneið &#8211; þá áttu erindi í Ráðhúsið. Þennan rekstur mætti og ætti auðvitað að bjóða út.
Mögulega væri hægt að koma upp rými fyrir listsýningar, bókasafnið gæti verið með lítið útibú, fundaaðstaða fyrir minni og stærri fundi eða viðburði. Þarna gæti líka verið upplýsingamiðstöð ferðafólks. Möguleikarnir eru margir.
Ráðhús við Akratorg myndi hafa jákvæð áhrif á miðbæinn um leið og ákvörðunin væri tekin og í framhaldinu virka eins og segull fyrir aðra starfsemi.
Hver er staðan?
Bæjarskrifstofan þurfti að flýja fyrra húsnæði við Stillholt vegna loftgæðavandamála fyrir tveimur árum og lagði þá undir sig stóran hluta af nýju húsnæði aldraðra við Dalbraut 4 og er þar enn í miklum þrengslum. Við vitum að það er áhugi hjá bæjaryfirvöldum að koma starfsfólki bæjarins í framtíðarhúsnæði. Við vitum líka að áhuginn er mestur á að byggja nýtt ráðhús við Sementsreit, þar sem gamla skrifstofubygging Sementsverksmiðjunnar stendur í dag. En áður en nýtt er byggt þarf að rífa það gamla og niðurrif og förgun kostar talsvert. Nýtt ráðhús við Sementsreit gæti auðveldlega kostað 2 til 3 milljarða sem við Akurnesingar eigum ekki til.
Fjárhagslega frábær hugmynd?
Samkvæmt okkar bestu upplýsingum mun það kosta um 200-300 milljónir að taka gamla Landsbankahúsið í gegn þannig að sómi væri að. Vissulega eru það talsverðir peningar, en það kostar líka að leigja húsnæði undir starfsemi bæjarskrifstofu og hagkvæmt húsnæði hefur ekki sýnt sig. Eða hvað?
Ef núverandi fyrirkomulag gerir ráð fyrir að bæjarskrifstofurnar fari að hluta í leiguhúsnæði sem greiða þarf fyrir ca. eina milljón á mánuði að viðbættu framlagi vegna endurbóta (húsnæði við Krónutorg þar sem Íslandsbanki var til húsa) þá teljum við það mun skynsamlegri og hagkvæmari leið að nota 200 milljónir eða jafnvel 300 og mynda eign sem mætti jafnvel selja síðar í góðu lagi. Aðgengi fyrir alla er gott og það er góð lyfta í húsinu, bílastæði eru færri en við Krónutorgið en úr því má bæta, nýta stæði víðar í miðbænum auk þess sem ganga er holl og góð hreyfing. Síðar mætti byggja við Suðurgötu 62-66 eins og staðið hefur til í nokkurn tíma og eins fyrir aftan Landsbankahúsið. Tækifærin eru nefnilega víða ef við viljum sjá þau.
Við Akurnesingar eigum hús á besta mögulega stað og sú upphæð sem verja þarf til að breyta því í Ráðhús borgar sig upp á skemmri tíma en maður myndi ætla.
Hvað segir þú? Viltu að bæjarsjóður greiði 200-300 milljónir til að lagfæra okkar eigið húsnæði eða borgi 200-300 milljónir til að byggja nýtt?
Við í miðbæjarsamtökunum Akratorgi teljum að það sé fjárhagslega frábær hugmynd að gera Landsbankahúsið að Ráðhúsinu við Akratorg.
Þegar hagkvæm framkvæmd skapar um leið auðugra mannlíf, blómlegri miðbæ og styður auk þess við samfélagslega uppbyggingu á bæjarbrag, þá hlýtur þetta að vera eins og maðurinn sagði: Tær snilld! Ertu sammála?
Arkitekt frá Akranesi
Akurnesingar hafa aldrei átt hús sem þeir kalla ráðhús. Við eigum þetta hús saman og það er eitt merkilegasta hús Akraness og minnisvarði um Skagamanninn og arkitektinn Ormar Þór Guðmundsson. Hann teiknaði Landsbankahúsið árið 1966 þegar hann var að ljúka námi við Harvard háskólann í Cambridge. Lágmyndirnar sem má sjá bæði utan- og innanhúss eru eftir listamanninn Svein Snorra Sturluson.
Hjartahnoð &#8211; Vekjum miðbæinn til lífs að nýju
Við teljum okkur vera með ágætlega útfærða hugmynd og mörg rök fyrir því að Landsbankinn verði ráðhús. Við sjáum þá aðgerð fyrir okkur eins og hjartahnoð og fyrstu hjálp fyrir líflegri miðbæ. Standsetning Landsbankahússins er fjárhagslega hagkvæm lausn og við viljum hefjast handa strax.
Ef þú er sammála okkur þá hvetjum við þig til að skrifa undir áskorunina til bæjaryfirvalda á <a href="https://island.is/undirskriftalistar?fbclid=IwAR1lwyHTUjlRKhFoVQOSrUU5vYUvjlqAB3aHUb8WAbfr2RklIJ81UC2Io08">https://island.is/undirskriftalistar</a>. 
Virkjum íbúalýðræði. Það er í takt við tímann, eins og að endurhanna og endurnýta gamalt.
Stjórn miðbæjarsamtakanna Akratorg:
Ólafur Páll Gunnarson 
Anna Guðrún Ahlbrecht 
Guðni Hannesson 
Bjarnheiður Hallsdóttir 
Tinna Steindórsdóttir 
Aldís Petra Sigurðardóttir 
Ole Jakob Volden
<img width="600" height="600" class="alignnone size-medium wp-image-75809" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_2.jpg-600x600.png" alt="" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_2.jpg-600x600.png 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_2.jpg-150x150.png 150w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_2.jpg-300x300.png 300w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Midbaejarsamtokin_2.jpg.png 1000w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />

medium

large

thumbnail

1536x1536

small

custom-size

Hvers vegna ætti gamla Landsbankahúsið við Akratorg ekki að vera ráðhús Akurnesinga?

Þjóðvegur 54*, Snæfellsnesvegur, frá Hítará að og um Snæfellsnes er að stórum hluta ónýtur. Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi og bæjarstjórn Grundarfjarðarbæjar hafa ítrekað ályktað um bágborið ástand þjóðvegarins.
„Sig og frostskemmdir hafa gert veginn ósléttan yfirferðar, slitlag er gróft og bútakennt eftir áralangar holufyllingar, vegkantar eru víða brotnir og hafa gefið eftir á löngum köflum og víða eru vegir of mjóir. Á sumum stöðum er vatnsagi á vegi mikið vandamál. Verulega aukin umferð, þar á meðal stórauknir þungaflutningar á síðustu árum, sumar sem vetur, kallar á aukin framlög til vegagerðar, ekki síst til almenns viðhalds.“
Framangreind lýsing í ályktun bæjarstjórnar Grundarfjarðarbæjar 2020 er því miður enn í fullu gildi og hefur ástand þjóðveganna sjaldan verið eins slæmt og nú. Umferðartölur sýna þó margfalda aukningu um svæðið. Hættan sem leiðir af ástandi veganna er algjörlega óviðunandi fyrir vegfarendur, hvort sem það eru íbúar, gestir, atvinnubílstjórar eða aðrir.
Nærtækt dæmi er ástandið á Vestfjarðarvegi, Dölum og Reykhólasveit núna, þar sem heilu vegarkaflarnir hafa hreinlega gefið sig. Ef áfram heldur sem horfir þá mun það sama gerast á Snæfellsnesvegi á næstu árum.
Samkvæmt upplýsingum Vegagerðarinnar fóru árið 2023 um 1.330 millj. kr. í viðhald þjóðvega á Vestursvæði (sem eru bæði Vesturland og Vestfirðir). Líkindi eru fyrir sambærilegri fjárhæð í ár og sé horft til þróunar verðlags þýðir það raunlækkun fjárveitinga milli ára. Fjármagn þetta, til styrkinga og endurbóta, er talið standa undir einungis 7% af kostnaði við brýnustu verkefnin.
Samkvæmt samantekt SSV (september 2023) námu fjárveitingar til nýframkvæmda við stofnvegi á Vesturlandi sl. ellefu ár (2013-2023) um 4,2 milljörðum kr. Í meðförum Alþingis er nú samgönguáætlun áranna 2024-2038. Henni er skipt niður í þrjú fimm ára tímabil og eru um 700 milljónir kr. af 44,4 milljörðum kr. áætlaðar til framkvæmda á Vesturlandi á fyrsta tímabili, árin 2024-2028. Það telst vera 1,6% fjárveitinga til stofnvega á landsbyggðinni, en á Vesturlandi eru um 14% alls vegakerfis landsins í lengdarmetrum talið. Af einstökum landshlutum (utan höfuðborgarsvæðis) færi mest á Suðurland, eða 18,8 milljarðar kr., verði áætlunin samþykkt.
Fyrsta tímabil samgönguáætlunar er þegar hafið og liðnir tveir og hálfur mánuður, án þess að áætlunin hafi verið afgreidd og óvissu eytt um fjárveitingar. Það er kannski eins gott, því 700 milljónir króna á fimm árum er blaut tuska í andlit Vestlendinga. Sé horft til þjóðvegar 54, þá er fjárveiting í endurbyggingu 19,5 km vegarkafla frá Brúarhrauni að Dalsmynni áætluð á þriðja tímabili, eða eftir tíu ár!
Vissulega er uppsöfnuð framkvæmdaþörf mikil um allt land og nýjar vegaframkvæmdir víða þarfar. En jafn nauðsynlegt eða jafnvel brýnna er að sinna viðhaldi eldri vega þannig að sú fjárfesting haldi áfram að skila arðsemi; geti þjónað hlutverki sínu og öryggi vegfarenda sé tryggt. Eða hver byrjar á nýrri viðbyggingu við húsið sitt, meðan eldri hluti þess grotnar niður?
&nbsp;
Björg Ágústsdóttir
Höf. er bæjarstjóri Grundarfjarðarbæjar
 
* þessi lýsing á einnig við að hluta um aðra þjóðvegi á Snæfellsnesi, eins og 56.

Að byggja við ónýt hús

Það er eflaust hægt að alhæfa um hópa fólks með nokkru sanni, þó oft séu slíkar alhæfingar málum blandnar. Mér virðist hins vegar hægt að segja um íslenskt samfélag að eftir að Íslendingar eignuðust peninga hafi þeir aldrei náð neinum teljandi tökum á því að ráðstafa þeim skynsamlega.
Bílar
Bílar eru gott dæmi um þetta. Þegar ég var krakki þekkti ég dæmi þess að menn slægju víxil til að kaupa sér bíl. Sennilega er ekki hægt að ráðstafa fé á verri máta en að slá lán til að kaupa bíl. Vissulega geta menn verið í þannig stöðu að þá bráðvanti bíl til einhverra nota og sjái sér hag í að kaupa ódýran bíl á lánum en oftar en ekki kaupa menn dýra bíla á dýrum lánum og hafa jafnvel lítið við þess konar apparat að gera. En þetta eru smámunir.
Ríkisfjármálin
Á árunum 2020 til 2022 var halli á rekstri ríkissjóðs að meðaltali um 207 milljarðar hvert þessara þriggja ára. Sem er allnokkurt fé. Þessar tölur benda til þess að tækifæri séu til að fara í saumana á því hvernig ríkissjóður hefur varið því fé sem er úr að spila. Eitt af því sem blasir við er að laun opinberra starfsmanna eru væntanlega full rausnarleg (og gildir þá einu hvað menn vilja segja um „löndin sem við viljum bera okkur saman við“ hvað sem það þýðir). Auk þess er kostnaður við framkvæmdir og rekstur eigna væntanlega of hár. Að síðustu er líklegt að skattkerfið sé ekki að skila ríkissjóði nægum tekjum til að standa undir eðlilegum rekstri. Engu að síður er oft látið þannig um opinberan rekstur að hann sé í raun allur í skötulíki. Heilbrigðiskerfið er ónýtt, skólarnir risavaxnar símstöðvar, samgöngumannvirki úr sér gengin og anna ekki umferðinni sem um vegina fer og svo mætti telja. Þetta er líka að einhverju leyti satt og rétt. Til eru embætti og störf sem mætti leggja af og spara nokkurt fé – má þar nefna embætti forseta Íslands, biskups þjóðkirkjunnar og ótal stóla innan stjórnsýslunnar mætti setja í geymslu.
Harpa, Perlan, skóli, ráðhús, leikhús, sjúkrahús&#8230; hús
Hús eru byggð utan um starfsemi stofnana. Ég man að þegar ég kom til Björgvinjar í Noregi árið 1990 átti ég erindi á skrifstofu tollstjóra. Það fannst mér aumi kontórinn! Þar var afgreiðsluborð frá því fyrir stríð í húsnæði sem virtist ekki hafa verið „tekið í gegn“ frá því það var byggt. Það var hins vegar í fullum notum og öll erindi sem ég þurfti að reka þarna fengu greiða úrlausn.
Hér vill brenna við að menn byggi af framsýni og myndarskap. Byggingartíminn og kostnaður vill hins vegar fara úr böndum og öll fyrirhyggja virðist lögð til hliðar þegar sérfræðingarnir hitta stjórnmálamenn og taka að véla um hvað gera skuli. Fyrir um 15 árum hófst vinna við byggingu nýs Landspítala, trúlega er enn lengra síðan einhverju var farið að kosta til verksins. Mikið var talað um nýtískulegt hátækni sjúkrahús þar sem hægt yrði að græða flest mein. Enn er byggt og kostnaðurinn sem þá var nefndur er öllum gleymdur – enda krónan nú önnur en þá. Þeir sem þá voru veikir að nokkrum mun eru flestir komnir úr hinu jarðneska syndastraffi undir græna torfu. Og þeir sem nú eru að læra að stíga fyrstu skrefin munu borga fyrir ósköpin komnir á fullorðins ár.
Glæsilegar skólabyggingar eru svo mikil prýði að þar er ekki hægt að ráða aðra til að skúra en pólska tannlækna (sem auðvitað fá ekki nám sitt metið hér enda séríslenskar aðstæður í veginum) eða álíka ódýrt vinnuafl. Þar til öllu er lokað og farið að vinna á myglunni. Einhvern tímann kemur vonandi þar að við náum á þessu tökum.
&nbsp;
Finnbogi Rögnvaldsson

2048x2048

Húsið

„Það er eins og við séum slitin í sundur, það er ekki hægt að segja annað, og einmitt þegar kannski væri mest þörfin fyrir stuðning.“ Þetta sagði viðmælandi í Kastljóssviðtali árið 2013. Eiginkona hans þurfti að flytjast á hjúkrunarheimili og hann vildi fara með henni en fékk ekki samþykkt færni- og heilsumat. Maðurinn heimsótti konuna sína daglega í þrjú ár.
Öll viljum við fá að eldast með reisn. Við viljum njóta efri áranna í faðmi fjölskyldu okkar. Því miður er fjölskyldusameining ekki tryggð í lögum um málefni aldraðra. Réttur til dvalar á hjúkrunarheimili er bundinn því skilyrði að viðkomandi hafi undirgengist færni- og heilsumat sem sýni fram á þörf hans fyrir hjúkrunar- eða dvalarrými. Það gerist reglulega þegar einstaklingar þurfa heilsu sinnar vegna að leggjast inn á hjúkrunarheimili að þeir verða viðskila við maka sinn. Flokkur fólksins hefur lagt fram frumvarp sem boðar breytingar á lögum sem tryggja réttinn til sambúðar í dvalar- og hjúkrunarrýmum. Réttur til sambúðar, eðli málsins samkvæmt, nær ekki aðeins til dvalar á sömu stofnun, heldur veitir maka rétt til dvalar í sama rými. Mikilvægt er að staðið verði vörð um minni hjúkrunarheimili á landsbyggðinni og eldri borgarar geti dvalið með maka sínum á hjúkrunarheimili í sinni heimabyggð en þurfi ekki að flytjast hreppaflutningum.
Viðvarandi skortur á hjúkrunarheimilum, alls staðar á landinu, sem og rekstravandi hjúkrunarheimila gerir það að verkum að erfitt er að fá þingmeirihluta fyrir fyrrnefndu frumvarpi Flokks fólksins. Sjö hundruð eldri borgarar eru á biðlista eftir hjúkrunarrýmum og ríkisstjórnin virðist ekki ætla að gera mikið til þess að taka á þessari krísu. Uppbygging hjúkrunarheimila verður að taka tillit til rétts til sambúðar, mismunandi búsetu og fjölbreytileika eldri borgara.
Með núverandi vanrækslustefnu stjórnvalda er erfitt að tryggja hjónum rétt til sambúðar á hjúkrunarheimilum. Flokkur fólksins hefur lengi kallað eftir þjóðarátaki í uppbyggingu á hjúkrunarheimilum og við teljum það eðlilegt ef tillaga okkar um breytingu á lögum um málefni aldraðra verði hlutur af því átaki. Tryggja þarf öldruðum rétt til sambúðar í ellinni, en ekki viðskilnað!
&nbsp;
Eyjólfur Ármannsson
Höf. er þingmaður Flokks fólksins í Norðvesturkjördæmi.

Réttur til sambúðar á hjúkrunarheimilum og búsetu á landsbyggðinni

Í liðinni viku mælti ég fyrir þingsályktunartillögu um eflingu strandveiða með auknum aflaheimildum. Í tillögunni er lagt til að stækka félagslega hluta kerfisins úr 5,3% upp í 8,3%. Einnig er lagt til að endurskoðuð verði skipting aflamagns á milli aðgerða innan kerfisins og meiri veiðiheimildum beint til strandveiða og smærri útgerða. Matvælaráðherra verði falið; „að efla félagslega hluta fiskveiðistjórnarkerfisins með aukinni hlutdeild í heildarafla og með endurskoðun á skiptingu aflamagns innan kerfisins og á hlutverki hverrar aðgerðar innan þess.“
Ástæða er til að endurskoða úthlutun og meðhöndlun aðgerða innan kerfisins með tilliti til þess hvernig þær veiðiheimildir nýtast sem best smærri byggðarlögum sem þær eiga að þjóna og færa stærri hluta þeirra til smærri útgerða og inn í strandveiðikerfið. Þá þarf að koma í veg fyrir að stór hluti þeirra endi hjá stærstu útgerðarfélögum landsins sem nú þegar halda á stærstum hluta allra. Tillagan er endurflutt uppfærð frá síðasta þingi. <a href="https://www.althingi.is/altext/pdf/154/s/0126.pdf">https://www.althingi.is/altext/pdf/154/s/0126.pdf</a>
750 sjálfstæðar útgerðir hafa afkomu sína af handfæraveiðum
Strandveiðar skipta nú sköpum fyrir fjölda fjölskyldna vítt og breytt um landið en 750 sjálfstæðar útgerðir hafa afkomu sína af handfæraveiðum, að ótöldum afleiddum störfum fiskverkenda, verkafólks og þjónustuaðila sem njóta góðs af. Tillagan er liður í því að styrkja stöðu veiða í sjávarbyggðunum hringinn í kringum landið. Með því að leggjast skipulega yfir skiptingu aflamagns innan kerfisins tel ég að nýta megi kerfið til þess að stuðla að auknu byggðajafnrétti. Ef við fjölgum tækifærum fólks til að leggja fyrir sig vistvænar krókaveiðar á grunnslóð í atvinnuskyni, nýta sameiginlega auðlind þjóðarinnar, sjávarauðlindina, styrkjum við til muna atvinnulíf út um allt land.
Strandveiðar hafa valdið straumhvörfum fyrir byggðafestu á Íslandi. Það voru því mikilvæg og farsæl tímamót 25. júní 2009, þegar þáverandi sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, Jón Bjarnason, undirritaði fyrstu reglugerðina um strandveiðar. Upphaf strandveiða fól í sér algjöra byltingu í möguleikum fólks til að hefja smábátaútgerð og blés lífi í hart leiknar sjávarbyggðir sem kvótakerfið og óheft framsal hafði rúið lífsbjörginni í þágu fámenns hóps aðila sem höfðu náð undir sig stórum hluta veiðiheimilda.
Réttlát uppbygging atvinnutækifæra
Strandveiðar hafa á undanförnum árum stuðlað að réttlátari uppbyggingu atvinnutækifæra hringinn í kringum landið. Það er ekki eftir neinu að bíða að ráðast í aðgerðir til að styrkja enn frekar strandveiðikerfið með aukinni hlutdeild í veiðiheimildum og skapa því sterkari heildstæða umgjörð. Tillagan er liður í því að styrkja stöðu veiða í sjávarbyggðunum hringinn í kringum landið. Með því að leggjast skipulega yfir skiptingu aflamagns innan kerfisins tel ég að nýta megi kerfið til þess að stuðla að auknu byggðajafnrétti. Ef við fjölgum tækifærum fólks til að leggja fyrir sig vistvænar krókaveiðar á grunnslóð í atvinnuskyni, nýta sameiginlega auðlind þjóðarinnar, sjávarauðlindina, styrkjum við til muna atvinnulíf út um allt land.
Þær sjávarbyggðir sem verst urðu úti vegna framsals aflaheimilda hafa sumar gengið í endurnýjun lífdaga fyrir tilstilli félagslegra veiða. Þar hafa strandveiðar skipt sköpum. Þær hafa glætt lífi hafnir sem áður stóðu tómar og sjávarútvegur var á undanhaldi. Félagslegar veiðar styrkja atvinnulíf hvar sem þeirra nýtur við. Þær stuðla að aukinni fjárfestingu í sjávarútvegi, ekki síst þar sem aflaheimildum er ekki lengur til að skipta. Með viðvarandi stækkun félagslega hluta fiskveiðistjórnarkerfisins, til langs tíma mun sú fjárfesting aukast enn fremur og bæta atvinnuhorfur þar sem mest er þörf!.
Úthlutun byggðakvóta verði tekin til endurskoðunar
Þegar lýtur að félagslega kerfinu er eðlilegt að staldra við og kanna hvort allar aðgerðir innan þess standi undir hlutverki sínu. Það er öllum til heilla að félagslegar veiðar skili sem farsælustum árangri. Þess vegna er lögð til endurskoðun á innbyrðis skiptingu aflamarks á milli aðgerða sem og endurskoðun hverrar aðgerðar fyrir sig. Af öðrum mikilvægum byggðaaðgerðum auk strandveiða má nefna sérstaka byggðakvótann. Þar er rétt að árétta mikilvægi þess að árangur byggðaaðgerða sé sýnilegur og mælanlegur. Með tilliti til sérstaka byggðakvótans mætti auka gagnsæi með reglubundinni skýrslugjöf. Í samningnum komi fram markmið úthlutunar sem og mælikvarðar, fyrirkomulag, umsýsla og eftirfylgni og fleira þar sem styður gagnsæi. Þá er þörf á að koma á samræmdum reglum um úthlutun almenna byggðakvótans, og endurskoða dreifingu hans, ekki síst að byggðakvóta verði beint með ákveðnari hætti til smærri útgerða og skipa og nýta hann betur til að styðja við félagslegar veiðar. Þá er fyrirsjáanlegt að aukinn hluti línuívilnunar verði ónýttur næstu ár vegna tækniframfara. Hefur hún dregist saman um tvo þriðju frá árinu 2016. Vert er að kanna hvort taka mætti upp með einhverjum hætti umhverfisívilnun með sömu formerkjum. Þá mætti til að mynda horfa til veiðarfæra sem hafa lítil áhrif á umhverfið, svo sem línuveiðar, gildruveiðar og/eða útgerð sem styðst við endurnýjanlega orkugjafa.
Veiðiheimildir nýttar heima fyrir
Að lokum vil ég segja um skel- og rækjubætur, sem komið var á til að minnka það áfall sem skel- og rækjuútgerðir urðu fyrir með áföllum stofnanna, að aflaheimildir þær sem gefnar voru eftir í skiptum fyrir heimildir til veiða þessara tegunda voru hluti af almenna fiskveiðistjórnarkerfinu, ekki því félagslega, og eðlilegt að uppgjör við handhafa þeirra bóta taki mið af þeim forsendum. Þá tel ég að komi til álita að horft verði til þess hvort veiðiheimildirnar hafi verið nýttar heima fyrir til hagsbóta fyrir þau byggðarlög sem fyrir áföllunum urðu eða leigðar í burtu.
Að lokum
Í hnotskurn er með tillögunni lagt til að stækka félagslegan hluta fiskveiðistjórnunarkerfisins með það fyrir augum að hlutdeild hans verði 8,3% af heildarafla í stað 5,3% í dag. Ennfremur, að úthlutun og meðhöndlun aðgerða innan félagslega hluta fiskveiðistjórnarkerfisins verði tekin til endurskoðunar með tilliti til þess hvernig þær veiðiheimildir nýtast sem best smærri byggðarlögum sem þær eiga að þjóna og færa stærri hluta þeirra til smærri útgerða og inn í strandveiðikerfið. Þá þarf að koma í veg fyrir að stór hluti þeirra endi hjá stærstu útgerðarfélögum landsins sem nú þegar halda á stærstum hluta allra veiðiheimilda við Íslands strendur.
&nbsp;
Bjarni Jónsson
Höfundur er þingmaður Vinstri grænna í NV kjördæmi og formaður umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis.
&nbsp;
&nbsp;

Auknar veiðiheimildir til strandveiða

Það hefur legið lengi fyrir að tengja Vesturland og Suðurland með bundnu slitlagi en ferlið hefur einkennst af ómarkvissu ákvarðatökuferli og töfum, töfum og töfum. Það er flestum ljóst sem setja sig inn í afleiðingar þessarar vegalagningar að hún þjónar miklu hlutverki í uppbyggingu og atvinnumöguleikum á Vesturlandi. Auk þess að vera jákvæð samgöngubót fyrir íbúa og fyrirtæki beggja vegna, opnar bundið slitlag milli Vesturlands og Suðurlands á frábæra möguleika nýrrar hugsunar í ferðaþjónustu.
&nbsp;
<div id="attachment_75705" style="width: 610px" class="wp-caption alignnone"><img aria-describedby="caption-attachment-75705" class="wp-image-75705 size-medium" src="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinar-Berg_2-600x597.jpg" alt="" width="600" height="597" srcset="https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinar-Berg_2-600x597.jpg 600w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinar-Berg_2-150x150.jpg 150w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinar-Berg_2-300x299.jpg 300w, https://umsjon.skessuhorn.is/wp-content/uploads/adsendar-greinar/Pennagrein_Steinar-Berg_2.jpg 823w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" />Svarta strikið er fyrir þann stutta kafla sem ólokið er að setja á bundið slitlag, á Uxahryggjaleið.</div>
&nbsp;
Hægt verður að skipuleggja ferðir þar sem komist er yfir fleiri áfangastaði með miklu minni akstri en nú er í boði. Með þessari breytingu er jafnlangt á bundnu slitlagi frá Reykjavík og Borgarfirði (gatnamót 52/50) að Gullfossi og Geysi, og ferðin úr Borgarfirði er meira spennandi akstursleið. Þá situr eftir afar sjálfbær ferðamáti sem gefur fólki einstaka upplifun og fjölbreytta möguleika á þjónustuþáttum svo sem gisti- veitinga- og afþreyingarmöguleikum sem spyrðist saman frá uppsveitum Suðurlands alla leið út á Snæfellsnes. Hugmyndin er hins vegar ónýt í dag af því að versti kafli leiðarinnar hefur í mörg ár verið skilinn eftir sem þvottabrettis slóð sem lokar leiðinni átta mánuði á ári. Svarta strikið eyðileggur heildarhugmyndina. Uxahryggjaleið með bundnu slitlagi stuðlar að dreifingu ferðamanna og eykur umferðaröryggi. Þá er líklegt þegar nýr valkostur skapast að álag minnki á fyrirliggjandi vegakerfi. Í því ljósi hlýtur að vera skynsamlegt að slá öðrum Hvalfjarðar göngum á frest þar til reynsla er komin á nýtingu Uxahryggjaleiðar í nokkur ár.
Nú vill svo til að Vegagerðin hefur lagt fram fullunnin gögn til lúkningar á Uxahryggjarvegi og þar með tengingu Vestur- og Suðurlands. Málið er nú í umsagnarferli og opið fyrir athugasemdir til 27.3. næstkomandi. Þessu ber að fagna. Samt er einn sá hængur enn á þessu máli sem verið hefur fylgifiskur þess í áratugi. Töf, töf og töf. Það á ekki að hefjast handa fyrr en eftir tíu ár, 2034.
Eftir hrun lagði þáverandi ríkisstjórn í vegferð til að hlusta hvað íbúum einstakra svæða fyndist mikilvægast til atvinnuuppbyggingar og ætti að njóta forgangs. Á íbúafundi í Hjálmakletti í Borgarnesi kom fram skýr áhersla á að fullnaðargerð Uxahryggjavegar skyldi vera fyrsti forgangur. Síðan hefur þessi vegagerð verið inni á samgönguáætlun en verið frestað aftur og aftur.
Miklar breytingar hafa átt sér stað á aðstæðum og umhverfi eins og t.d. gríðarleg aukning ferðamanna auk þess að hvorki hópferðabílar né hópferðabílstjórar eru ekki lengur gerðir fyrir malarvegi. Jafnframt er gríðarleg aukning í notkun bílaleigubíla. Öll þróun undanfarinna ára hreinlega öskrar á að eyðingu svarta striksins sé flýtt en ekki seinkað. Meiri búbót er ekki hægt að færa íbúum Vesturlands sem hnípnir hafa þurft að horfa á frestun og skerðingar á vegaframkvæmdum undanfarin ár þar sem 90% af fjárveitingum til kjördæmisins hefur farið til Vestfjarða. Það er kominn tími til að reisa höfuðið og krefja þingmenn okkar um aðrar áherslur. Því úrslitin ráðast á Alþingi.
Þá vil ég og hvetja forráðamenn Samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi og Markaðsstofu Vesturlands til þess að beita sér fyrir því að lúkningu Uxahryggjavegar og tengingu Vestur- og Suðurlands verði flýtt um a.m.k. 8 ár, byrjað verði 2026. Sambandið hefur margoft samþykkt þessa vegagerð og hvatt til fullnustu hennar auk þess sem verkefnastjóri áfangasviðs SSV, Kristján Guðmundsson, skrifaði útskriftarritgerð og gerði úttekt á kostum vegalagningarinnar á þeim tíma sem íbúar samþykktu hana sem fyrsta forgang. Upplýsingar eru því fyrirliggjandi. Nú er um að gera að hugsa stórt, leggjast á eitt og hnika tímasetningu framkvæmdanna um leið og glaðst er yfir að Uxahryggjaleið er að taka á sig framkvæmdarmynd hjá Vegagerðinni.
&nbsp;
Steinar Berg í Fossatúni

Flýtum framkvæmdum

Þegar tengdasonur, frá Kentucky, kom inn í fjölskylduna í byrjun Covid, flutti unga parið inn á heimili okkar hjóna í tvö ár. Við tókum honum fagnandi enda virkilega góður drengur. Hvað varðar tungumálið er það almennt ekki erfitt að koma frá enskumælandi landi hingað til lands, þar sem flestir tala ensku frá unga aldri. Á sama tíma er það oft hamlandi fyrir þann sem sest hér að og vill læra íslenskuna. Oft skortir tækifæri til að æfa sig að tala tungumálið okkar. En í því samhengi var hann heppnari en margur annar, það er að lenda inn á heimili með tilvonandi tengdapabba sínum sem talar bara íslensku. Þá talar hann Siggi minn bara hærra ef hann vill koma sínu til skila! Það var því ekkert val fyrir unga manninn að læra þetta einstaka mál sem okkar ylhýra er, og það gekk vel og hann er hér enn.
En svo ég snúi mér að efni greinarinnar þá vildi ég með henni vekja máls á ábyrgð samfélagsins við að hjálpa til við aðlögun innflytjenda inn í samfélagið. Við höfum verið svo lánsöm að fá hingað til landsins harðduglegt fólk sem finna má um allt land og í öllum byggðakjörnum. Fólk sem er tilbúið að leggja okkur lið við að viðhalda góðu samfélagi og hagkerfinu til framtíðar kynslóða. Það er staðreynd að stór hluti eða 87% innflytjenda eru á vinnumarkaði hér á landi og það er vel.
Vestfirskt verkefni
Háskólasetrið á Vestfjörðum hýsir verkefnið „Gefum íslensku séns“ sem er stofnað m.a. af Fræðslumiðstöð Vestfjarða og með Ólaf Guðstein Kristjánsson í fararbroddi. Síðan verkefnið var stofnað hafa sveitarfélög og fleiri aðilar komið að því. Haldin hafa verið námskeið og málþing sem vakið hafa athygli og nú er verkefnið að færast yfir á fleiri svæði.
Þetta verkefni sprettur upp af átaki sem sett var á laggirnar á Ísafirði. Markmiðið er að stuðla að auknum möguleikum fólks í notkun íslensku á sem víðtækastan og fjölbreyttastan hátt, að þeir sem læra málið, sama hvar á vegi þeir eru staddir, fái stuðning og skilning þeirra sem hafa vald á íslensku. Átakið snýst því mikið til um vitundarvakningu, hvað felst í því að læra málið, hvernig við sem samfélag getum stuðlað að framförum fólks í íslensku, að fólk hafi tækifæri til að nota málið við sem flest tækifæri. Þátttakendur eru íbúar á svæðinu, hvort sem þeir eru íslenskir að uppruna eða innflytjendur á svæðinu. Hér taka allir þátt og tala saman.
Íslenskan merkasti menningararfurinn
Þegar við tökum á móti ferðamönnum leggjum við áherslu að sýna menningararf okkar og áhugaverða staði um land allt, söguna og náttúruna. Merkasti menningararfurinn er þó tungumálið okkar og við þurfum að lyfta því upp. Það hefur þróast líkt og náttúran í okkar fallega landi en fyrir okkur er tungumálið festan í þjóðinni og samnefnari. Því verðum við að vera opin fyrir því hvernig við getum opnað og boðið þeim sem flytja eða dvelja hér um lengri eða skemmri tíma til þess að starfa og lifa í okkar samfélagi.
Það er á okkar ábyrgð að tala og þjálfa íslenskuna og skipta ekki sjálfkrafa yfir í ensku í samskiptum við innflytjendur. Mikilvægt er að leyfa þeim sem það vilja að byggja undir sína kunnáttu. Þá verðum við að sjálfsögðu að bera virðingu fyrir því að okkar ylhýra er ekki auðlærð og setjast ekki í dómarasætið heldur sýna þolinmæði og vera fyrirmyndir.
Gefum íslenskunni séns!
&nbsp;
Halla Signý Kristjánsdóttir
Höf. er alþingismaður Framsóknarflokks í NV kjördæmi

Gefum íslenskunni séns!

Íslenskir bændur hafa verið gæfumenn að því leyti að eiga marga frábæra forystumenn alveg þar til Haraldur Benediktsson lét af störfum formanns og Sigurgeir Þorgeirsson af störfum framkvæmdastjóra BÍ og fór til enn mikilvægari starfa. Síðan hefur verið svartnætti yfir þessum störfum þó að flestum muni fyrst hafa orðið óbærilegt með núverandi fólki. Kynnum af formanninum ætla ég stuttlega að segja af hér á eftir en framkvæmdastjórann þekki ég aðeins í sjón, aldrei notið þess heiðurs að ávarpa hana enda víst ekki sama hvernig er gert. Samkvæmt blaðafréttum fékk fyrrverandi forsætisráðherra að reyna það eftir drykkjuhóf. Það er eina afrek hennar sem ég man.
Stéttvísi íslenskra bænda hefur aldrei verið sterk. Forysta þeirra varðar samt óneitanlega nokkru um kjör þeirra. Frá því umræddir forystumenn hófu störf hafa frásagnir af bágri afkomu bænda orðið sífellt fyrirferðameiri í málgagni bænda, Bændablaðinu. Langar frásagnir af því hve bændur greiddu með hverju kg eða lítra sem þeir framleiddu af kjöti, mjólk og í morgun á vefnum Bondi.is einnig garðyrkjuafurðum, stolti formannsins. Einhvern tímann hefðu bændur haft vit á að setja ekki áfram á í starfi fólk sem skilar þannig árangri.
Ég naut þess að starfa með forystumönnum bænda í nær fimm áratugi og get þar sagt ýmislegt til samanburðar. Ekki er það jákvætt fyrir þau hjúin. Yfirleitt voru þetta miklir gáfu- og dugnaðarmenn, sem tóku á málum af þekkingu og veittu bændum hlutfallslega betri kjör miðað við aðra landsmenn en núverandi formaður hefur skammtað. Umrædda eiginleika held ég líka að núverandi formann skorti mjög. Þetta held ég skýri talsvert af lélegum árangri hans. Þeir vissu líka hvað nauðsynlegt væri að gera og stefna að, sem núverandi formaður hefur margsýnt að hann er algerlega ráðvilltur um.
Viðskipti mín sjálfs við Gunnar eru öll vegna merkilegrar fjárbókar frá Þernunesi. Ég fór fram á við stjórn RML að bændum væri veittur aðgangur að þessari þekkingu sem nú er að hjálpa þeim að útrýma riðu hjá sauðfé. Þessi stjórn lagðist alfarið gegn slíkum ósköpum þó að þeim sé samkvæmt lögum falið bæði að afla og miðla þekkingu í landbúnaði. Ég hef líka slæma reynslu af margskonar lögbrotum framkvæmdastjóra RML sem m.a. Helgi Bjarnason segir frá í Morgunblaðinu fyrir um ári en hann var ætíð meðan hann starfaði þar einlægur áhugamaður um landbúnaðarmál. Tæpt hundrað framsæknustu fjárbænda landsins óskaði líka með kurteislegum undirskriftum eftir að ég fengi að skrá þetta. Stjórnin hafði þetta að engu enda áhugalaus um óskir bænda. Þessu segi ég frá vegna þess að Gunnar Þorgeirsson (það er formaðurinn sem þú skalt fella) ber stjórnunarlega ábyrgð á þessu öllu. Hann hefur líka staðfest það rækilega við mig bæði skriflega og munnlega að þessar ólöglegu samþykktir verji hann nánast út yfir gröf og dauða, þó að ég hafi grunsemdir um að aldrei hafi hann lesið umsóknina vegna þess að þegar ég að lokum fékk að ræða málin við hann kom hann sér aldrei að efninu, vildi helst aðeins ræða persónu sína, sem hann trúði greinilega að væri ósnertanleg.
Það var ekki þrautalaust að fá fund þessa önnum kafna formanns. Tók um hálft ár. Þegar ég starfaði hjá samtökum bænda sem þá voru á tímabili nokkur, þá var sama hvaða einstaklingur kom inn af götunni þá var hann búinn að ná fundi þess sem hann taldi sig eiga erindi við, jafnvel formanni eða framkvæmdastjóra, væri hann í húsi. Umfang landbúnaðarins samt talsvert meira og fjöldi bænda meiri en nú. Byggð líka víða traustari. Gestrisni hefur löngum verið talið aðalsmerki íslenskra bænda. Grunar því að háttur núverandi formanns í þessum efnum sé þeim mörgum ekki að skapi.
Hlustaði sennilega fyrst á Gunnar í svokölluðu streymi frá setningu Búnaðarþings á síðasta ári. Boðskapur hans helstur að binda sig við skoðanir hollensks öfgastjórnmálamanns, sem mun hafa tafið stjórnarmyndun þar í landi uppundir ár. Trúi því seint að slíkar skoðanir séu orðnar haldreipi íslenskra bænda. Þeir geta í öllu falli sparað sér innflutning þeirra frá EB landi. Nægir þar að benda þeim á þingflokk Miðflokksins þar sem þannig öfgaskoðanir virðast þrífast dável.
Næst minnist ég þess að í apríllok var boðað til samstöðufundar með bændum í Miðfirði sem orðið höfðu fyrir hörmulegum riðutilfellum. Daginn áður fékk ég frá honum tölvupóst þar sem Gunnar sagði mér að hann skildi nákvæmlega ekkert í riðumálunum. Ekki bað ég hann um að upplýsa bændur nánar um það. Hann rauk hins vegar á fundinn sem framsögumaður, upplýsti fólk, m.a. þingmenn og ráðherra, um fáfræði sína og hneykslaði þar flesta með að ræða nær eingöngu ruslamál sveitarfélaga sem hann taldi sig sérfróðan um. Hef samt heyrt ýmsa tala um þau mál að ég held af meiri þekkingu og viti.
Síðasta afreksverk Gunnars sem ég vil rifja upp varð í haust þegar hann fór á fund danskra bænda. Þetta var eftir að honum hafði tekist að glutra einni stærstu eign Bæandasamtakanna, Bændahöllinni, úr höndum þeirra, hafði þar að vísu fengið einhverja hjálp frá sumum síðustu forvera hans í starfi og þeirra hjálparkokkum. Þessa dagana fundu verkamenn, sem voru að vinna að umbótum á höllinni fyrir ný verkefni, járnhólk sem kallaður var hornsteinn. Útvarpið vissi að símasamband við Danmörku var gott og hringdi í Gunnar. Hann virðist koma alveg af fjöllum við fréttina og ekki vitað af þessu. Ég mundi að frá lagningu hornsteinsins er sagt í sögu Bændasamtaka á Íslandi, sem stofnun hans hafði gefið út fyrir allnokkrum árum og þá sá ég að þar var einnig texti skjalsins, sem var í hólknum, með öllum undirskriftum. Gunnar lýsti yfir áhuga á að mega krota viðbót á skjalið, ekki veit ég hvað, get mér til frásögn af hvernig honum hafði tekist að glutra þessari aðaleign samtakanna. Slík var þekking þessarar mannvitsbrekku á sögu þeirra samtaka sem honum hafði tekist að blekkja bændur til að trúa að hann væri hæfur um að stjórna. Tel mig eins og fleiri þekkja að fjöldi bænda er með ólíkindum sögufróðir. Grunar að þeim falli þess vegna þungt að heyra svona sögur um söguþekkingu formanns síns. Gömlu formennirnir hefðu aldrei gatað svona í viðtali.
Læt staðar numið að rifja upp gömul axarsköft Gunnars sem formanns. Þar trúi ég sé feitan gölt að flá. Þeir atburðir verða ekki bættir. Framtíðina má reyna að hafa áhrif á.
Nú stendur bændum loksins nýr formaður til boða. Það er í boði tápmikill og duglegur drengur sem hefur staðið sig allvel í félagsmálum. Mér og forsvarsmönnum sauðfjársæðingastöðvanna ásamt fjölda bænda þykir að vísu miður að hann bar ekki gæfu til gegnum fagráð í sauðfjárrækt að fara að mínum ráðum síðasta sumar um fjölda lambhrúta fyrir stöðvarnar í desember 2023.
Ég trúi samt að Trausti Hjálmarsson blási nýju lífi í BÍ. Í þeim efnum horfi ég líka til þess að hann á stóran frændgarð sem í eru margir bestu bændur sem ég þekki á Íslandi í dag. Þar veit ég að hann ber gæfu til að leita sér ráða við að leysa mörg erfið vandamál sem bíða. Einnig á hann frænda utan þess hóps sem einum sinni var landbúnaðarráðherra og gæti vafalítið orðið ráðhollur.
Bændur! Nú er það ykkar að skipta um formann Bændasamtakanna. Þannig getið þið horft fram til betri kjara og bjartari daga með raunhæfri og sanngjarni umræðu um málefni íslensks landbúnaðar á næstu árum. Þar þurfið þið mann sem gerir eitthvað af þekkingu og viti. Það veit ég að Trausti Hjálmarsson gerir. Þá vona ég að hafa sýnt fram á að núverandi formaður er alveg óhæfur til að leiða BÍ næstu ár.
&nbsp;
Jón Viðar Jónmundsson

Bændur velja nýjan formann

Á undanförnum vikum og mánuðum hefur mikil umræða farið fram um Jaðarsbakkasvæðið. Umræðan hefur farið fram á samfélagsmiðlum, kaffistofum og víðar. Tilefni þessarar greinar er ekki að reyna að svara allri þeirri umræðu. Mig langar hins vegar til þess að reyna að draga ferlið saman í stuttu máli en jafnframt skýra afstöðu bæjarfulltrúa Framsóknar og frjálsra.
Árið 2023 var settur af stað starfshópur sem í sátu fulltrúi ÍA, fulltrúi KFÍA, tveir fulltrúar Ísoldar fasteignafélags og tveir bæjarfulltrúar þ.m.t. ég sjálfur. Starfshópurinn fékk það hlutverk að móta framtíðarstefnu Jaðarsbakkasvæðisins.
Þessi vinna var að mínu mati gríðarlega gefandi og skemmtileg. Það gaf mér mikið að eiga samtöl við íbúa, notendur svæðisins og aðra hagaðila og finna áþreifanlega hversu stóran sess Jaðarsbakkar og Langisandur skipa í sjálfsmynd samfélagsins. Starfshópurinn fór í markvissa vinnu við að greina það sem vel hefur verið gert og það sem betur hefði mátt fara í sambærilegum verkefnum hér innanlands sem og erlendis og þannig draga af þeim dýrmætan lærdóm. Allt var þetta gert með það markmið í huga að útkoman við Jaðarsbakka yrði á pari við það sem best þekkist eða betra.
Niðurstaða starfshópsins var sú að Jaðarsbakkar yrðu miðstöð lýðheilsu, íþrótta og hreyfingar, með skýra tengingu við sjóinn og Langasand. Fókus yrði á sjálfbærni, umhverfið og náttúruna og um leið styðja við heildstæð markmið bæjarins um uppbyggingu sterkra innviða, aukin lífsgæði, farsæld og aðdráttarafl fyrir íbúa og gesti.
Eftir að þarfagreining ÍA og KFÍA hafði farið fram var mótuð skýr stefna og í framhaldinu ákveðið að fá þrjár arkitektastofur til þess að gera tillögur að uppbyggingu svæðisins. Stofurnar Basalt, Sei studio og Nordic fengu verkefnið og kynntu hugmyndir sínar á opnum kynningarfundi í Bíóhöllinni í október sl. Með tilliti til stefnu og þarfagreiningar innihéldu tillögurnar m.a. 50 metra æfinga- og keppnis innisundlaug, gervigras æfingavelli, minni sparkvelli, nýjan aðalvöll og stúku. Allt sem mætir þörfum nútímans auk þess sem ýmsir möguleikar á uppbyggingu og aðstöðu fyrir fleiri íþróttagreinar komu fram sem og 80-100 herbergja hótel. Tillögurnar voru allar frábærar og veittu mikinn innblástur með ólíkri nálgun en við endanlega útfærslu verður horft til þeirra allra að einhverju leyti. Ákveðið var að semja við Basalt arkitekta um vinnu við deiliskipulag af svæðinu og er sú vinna þegar hafin.
Annar íbúafundur fór svo fram 10. janúar og loks vinnufundur með íbúum í síðustu viku þann 22. febrúar. Á þessum fundum komu einnig fram margar áhugaverðir hugmyndir.
Það hefur væntanlega fáum dulist að verkefnið eða hugmyndirnar um uppbyggingu á svæðinu hafa mætt nokkurri andstöðu. Má þar nefna hugmyndir um snúning á knattspyrnuvelli, hótel og svo mætti lengi telja. En hvers vegna er það svo og hver er staða og hlutverk bæjarfulltrúa í málum sem þessum?
Bæjarfulltrúar eru kjörnir til þess að taka ákvarðanir, þeir mega ekki stjórnast af því hvernig vindar blása á samfélagsmiðlum hverju sinni. Ein af meginskyldum kjörinna fulltrúa er að kynna sér allar hliðar máls, hlusta og taka samtal, en í kjölfarið taka upplýsta ákvörðun. Ákvörðun sem fulltrúar standa og falla með.
Samráð og samtal við íbúa er mikilvægt og á það hefur verið lögð rík áhersla í öllu ferlinu. Það er líka mikilvægt að hlusta og skilja hvað íbúar segja og fylgja samtalinu eftir í sátt. Við vinnu skipulagslýsingar komu fram töluverðar efasemdir á meðal íbúa um að ekki væri nægileg rýmd í svæðinu til þess að bera aukna íbúðabyggð og hún gæti ógnað gæðum þess. Á það var hlustað og í þeirri lýsingu sem á endanum var samþykkt úr bæjarstjórn og auglýst, var alfarið fallið frá hugmynd um íbúðabyggð á svæðinu. Áhersla var lögð á að bæta aðstöðu til íþrótta og útivistar, aðgengi um og að sandinum, að hótel og baðlón myndu falla vel að þeirri starfsemi sem fyrir er og að upplifun íbúa og okkar gesta yrði sem best.
Eftir allt sem á undan er gengið, er ég sannfærður um að við séum á réttri leið. Það sem meira er, ég skynja sömu væntingar og þrár í samfélaginu, um að lyfta svæðinu upp á þann stall þar sem það á skilið. Mín tilfinning er sú að hér sé komið mjög gott dæmi um hinn þögla meirihluta sem veigrar sér við því að stíga fram og tjá sig, af ótta við að lenda í hakkavél samfélagsmiðlanna en fylgist grannt með hverju skrefi. Þessi stóri en þögli hópur sér tækifærin sem við okkur blasa.
En hvaða tækifæri eru það? Er þetta ekki bara gott eins og þetta er, þarf nokkru að breyta? Jú, að ákveðnu leyti er þetta frábært. Á vorin þegar allt vaknar úr vetrardvala og vellirnir fyllast af börnum, laugin er full, sandurinn og stígurinn verður að ævintýraheimi fyrir börn á öllum aldri og iðandi mannlíf hvert sem litið er. Þetta er einstakt, algerlega einstakt. Ég trúi því hins vegar að lengi má gott bæta og alltaf sé hægt að gera betur.
Svæðið býr yfir mikilli sögu, sögu af frumkvöðlum sem ruddu brautina með lítið annað en vilja að vopni og handskóflu.
Sögu af mörgum af okkar stærstu sigrum í íþróttalífinu. Augnablikum þar sem hjarta bæjarins sló í takt við frábæran árangur okkar besta íþróttafólks hverju sinni.
Það er verkefni okkar bæjarbúa að halda þessari sögu á lofti. Góð og falleg saga má hins vegar ekki verða fjötrar framtíðar og komandi kynslóða. Það að þetta svæði hafi upphaflega verið tekið undir íþróttaiðkun og þar sé nú rík hefð fyrir útivist og hvers konar heilsueflingu á þess í stað að hvetja okkur til þess að gera betur, betur í dag en í gær.
Þessar löngu tímabæru framkvæmdir eru ekki að fara að breyta fortíðinni en þær geta svo sannarlega breytt framtíðinni. Við viljum vera samanburðarhæft samfélag eða öllu heldur framúrskarandi. Til þess þurfum við að þora að taka ákvarðanir og hafa vilja til framkvæmda. Árangur fyrri tíma á að vera okkur hvatning en ekki til þess fallin að hamla breytingum og framþróun.
Þetta er ekki bara spurning um uppbyggingu á Jaðarsbökkum, þetta er miklu frekar spurning um hvernig samfélag við viljum byggja upp til framtíðar.
Nú er tækifærið, grípum það!
&nbsp;
Ragnar Sæmundsson
Höf. er oddviti Framsóknar og frjálsra á Akranesi

Jaðarsbakkar í fortíð eða framtíð?

Það verður seint sagt um Framsókn í Borgarbyggð að þau gefist upp í stríði þó ein orrusta tapist. Í framsóknarmönnum virðist nefnilega blunda sá draumur að fækka skólabyggingum í dreifbýlinu. Vilji þeirra um lokun skólabygginga kom skýrt fram árið 2015 þegar gerð var tilraun til að loka Hvanneyrardeild Grunnskóla Borgarfjarðar í nafni fárra barna og fjárhags sveitarfélagsins. Mikil reiði greip þá um sig í samfélaginu, enda skólinn lykilstoð blómlegrar byggðar á Hvanneyrar. Á þeim tíma var nemendafjöldi skólans í lægstu lægðum en nú nokkrum árum seinna er skólinn þétt setinn og samfélagið getur ekki hugsað sér að vera án hans.
Það er því ekki nema furða að uppþot verði hinum megin í sveitarfélaginu þegar Framsókn sem skipar meirihluta sveitarstjórnar í Borgarbyggð gerir aftur atlögu að dreifbýlinu. Nú liggur Varmalandsdeild Grunnskóla Borgarfjarðar undir, á sömu skammsýnu forsendum og gerðar voru gagnvart Hvanneyri 2015. Fyrirhugaðar breytingar eru tvíþættar og eru af afar ólíkum toga.
Grunnskólinn skal minnka
Hugmynd meirihlutans er sú að færa miðstig og unglingastig frá Varmalandi á Kleppjárnsreyki. Eftir samtal við foreldra á svæðinu tel ég að almennt ríki skilningur á því að unglingadeildin verði færð, þó ekki séu allir á sama máli. Öllu minni skilningur er á hugmyndum meirihlutans á tilfærslu miðstigsins frá Varmalandi. Telja foreldrar barna á svæðinu að þær fyrirætlanir gagnist hvorki þeim nemendum sem á að færa í aðrar skólaeiningar né heldur þeim nemendum sem eftir verða á yngsta stigi.
Á Kleppjárnsreykjum er fyrirhuguð mikil uppbygging á skólahúsnæði og -lóð Grunnskóla Borgarfjarðar. Þær framkvæmdir munu taka tíma og reyna á útsjónarsemi allra þeirra sem starfa við leik- og grunnskólann á Kleppjárnsreykjum.
Telur meirihlutinn aðstæður við Kleppjárnsreykjadeild þola það að bæta mið- og unglingastigi Varmalandsdeildar þar við (um 30 börn) nú þegar mikill framkvæmdatími fer í hönd? Er skynsamlegt eða hreinlega mögulegt að auka meira á álag starfsfólks skólans umfram það álag sem fylgir framkvæmdum og takmörkuðu húsnæði með því að fjölga nemendum áður en nýtt hús hefur risið? Væri ekki faglegra að geyma tilfærslur sem þessar þar til framkvæmdum er lokið svo nemendur Kleppjárnsreykjadeildar njóti vafans í því mikla raski sem framundan er?
Væri ekki ráðlegra að nýta tímann á meðan á uppbyggingu skólahúsnæðisins á Kleppjárnsreykjum stendur í að vinna að stefnu til framtíðar um skólaskipan í Borgarbyggð allri, öllum íbúum til hagsbóta? Ef rétt er á spilum haldið þá lægi hún fyrir þegar nýtt og glæsilegt skólahúsnæði á Kleppjárnsreykjum verður tekið í notkun.
Um er að ræða stórar og afdrifaríkar ákvarðanir fyrir Varmalandsdeild og því er gríðarlega mikilvægt að allar ákvarðanir séu vel ígrundaðar og rökstuddar með öðru en pólitískum draumum. Því tel ég fyrst og síðast mikilvægt að meirihlutinn færi fyrir hugsjónum sínum fagleg rök og leggi þar að auki fram upplýsingar um þær breytingar á fjárhag sveitarfélagsins sem þetta kann að hafa, líkt og við í minnihlutanum höfum kallað eftir.
Ólíkt því sem einkenndi umræðuna um Hvanneyrardeild árið 2015, forðast meirihlutinn í þetta sinn að ræða breytingu á Varmalandsdeild út frá fjárhagslegum forsendum og ver sig með þeim rökum að hér verði börnin að njóta vafans. En er það svo í öllum tilfellum, í þessu máli sem öðrum, er lúta að börnum í sveitarfélaginu okkar?
Af einhverjum ástæðum telur meirihluti sveitarstjórnar síðan ofan á annað að betra sé að halda upplýsingaflæði um forsendur og fyrirkomulag breytinganna í lágmarki. Af þeim sökum verður ekki með góðu móti ráðið hvað vakir fyrir meirihlutanum með samþjöppun skólabarna og minnkun skólastarfsemi á Varmalandi. Ekki er að sjá að til staðar sé leikplan á borðinu hjá meirihlutanum fyrir Grunnskóla Borgarfjarðar til lengri tíma og engin leið að rýna í framtíðarsýn þeirra, því annað hvort er hún ekki til eða svo brigðul að hún þolir ekki kastljósið. Þannig hefur meirihlutinn ekki fengist til að tjá sig um breytingar á skólaskipan í dreifbýli fyrr en fyrst núna á síðasta sveitarstjórnarfundi, þar sem glitti í hverjar fyrirætlanirnar eru í þetta skiptið án þess þó að rök fyrir breytingu eða upplýsingar að neinu marki lægju fyrir.
Leikskóli skal á Varmaland
Seinni hugmynd meirihlutans er sú að koma fyrir leikskóla og frístund á Varmalandi. Þær hugmyndir hugnast mér vel, enda hafa ör kynslóðaskipti orðið í nærumhverfi Varmalands og hverfið þar að þéttast með nýjum lóðum. Þá hefur einnig verið ákall um frístund síðastliðin ár en það er eitt af lögmæltum verkefnum sveitarfélagsins skv. lögum um grunnskóla nr. 91 (2008) er segir: „Öllum börnum í yngri árgöngum grunnskóla skal gefinn kostur á þjónustu frístundaheimila.“ Krakkar sem sækja skóla á Varmalandi og foreldrar þeirra hafa ekki notið slíkrar þjónustu, en frístund er til staðar við allar aðrar skólaeiningar Borgarbyggðar. Nú stendur til að gera bót í máli og mun breyting á skólahúsnæðinu á Varmalandi taka mið af því að þar fari bæði vel um leikskólann og frístund. Þetta skref er mikið fagnaðarefni og hef ég lýst ánægju minni yfir þessum áformum sem munu styrkja stoðir Varmalands sem skólastaðar. Mig langar þó að vekja athygli á því hvaðan leikskólinn er að fara og þeirri staðreynd að á Bifröst er enn alveg jafn mikill fjöldi bygginga og áður. Þar gæti hæglega byggst upp á ný öflugt samfélag og því er mikilvægt að sú tilfæring á leikskóla sem nú stendur til sé ákveðin í samráði við fólk á því svæði.
Samtal um framtíðina fyrir opnum tjöldum
Skólasvæðin eru kjarnarnir í sveitarfélaginu okkar og fjöregg samfélagsins sem þá umlykur. Þegar við þeim er hróflað, er hróflað við kjölfestu búsetuákvarðana fólks í mörgum tilvikum. Fáir láta sig dreyma um framtíðarstarf í skóla sem pólitíkin er ávallt í störukeppni við um hvenær eigi að loka. Augljóst er að allra hagur býr í því stóra verkefni að ná þverpólitískri umræðu og sátt um langtímasýn fyrir skólaskipan dreifbýlisins í Borgarbyggð.
Mig langar að vitna í orð forseta sveitarstjórnar og oddvita Framsóknar í Borgarbyggð, Guðveigar Lindar Eyglóardóttur, í hlaðvarpsþætti Dagmála í aðdraganda kosninga, þar sem hún viðraði skoðanir sínar á skólamálum sveitarfélagsins og áhuga sinn á að kryfja málaflokkinn til hlítar: „&#8230;það sem ég kalla eftir er að við tökum samtalið um hvernig við ætlum að haga þessum málum til framtíðar, bæði hvað varðar skólahúsnæðið sjálft og þá þjónustu sem við köllum eftir að sé í dag í tengslum við skólana“. Ég er sammála þessu. En hvar er samtalið? Hvar er áhuginn á þverpólitískri umræðu um skólaskipan dreifbýlisins sem byggir á faglegum forsendum sem hægt er að ræða til hlítar?
Samtalið má heldur ekki vera einhliða og að mínu mati á sveitarstjórn að eiga frumkvæðið að opnu og faglegu samtali við hagaðila. Foreldrar hafa sjálfir boðað til fundar til að ræða þessi mál því svörin hafa verið takmörkuð og er það í annað sinn sem grasrót svæðisins tekur á það ráð í umræðunni um skólaskipan á innan við ári. Þegar gera á stórar breytingar í skólamálum þarf að tryggja að starfsmenn skólanna, nemendur, foreldrar og íbúar, sem treysta á að geta nýtt þjónustu skólans í framtíðinni, séu líka með í samtalinu en ekki bara sem áheyrendur.
Framtíð Varmalands getur orðið afar björt og aðlaðandi ef vel tekst til við mótun skýrrar stefnu fyrir Grunnskóla Borgarfjarðar og þannig væri hægt að láta af eilífu tali um lokanir og minnkanir. Ef vel tekst til, munu sveitirnar okkar styrkjast og blómstra. Það stendur þó og fellur með því að vilji meirihluta sveitarstjórnar Borgarbyggðar standi til þess.
&nbsp;
Thelma Harðardóttir
Höf. er oddviti VG í Borgarbyggð

Samtal óskast

„Öðlaðist kraft til að treysta á sjálfan mig“

Sjammi átti lægsta tilboð í nýbyggingu við Kleppjárnsreykjaskóla

Embla Rós og Anna Lísa í úrslit söngkeppni Samfés

Þór lagði Snæfell í baráttuleik

Hefja söfnun undirskrifta og hvetja til að Landsbankahúsið verði gert að Ráðhúsi

Hitastigulsfrávik greinist við Borg en hófstilltar væntingar um hita í jörðu

Skessuhorns blöðin á næstunni

Jónfrí að gefa út sína fyrstu plötu

Samanburður á orkukostnaði heimila árið 2023

Sundfélag Akraness hélt aðalfund sinn

Foreldrar: Gyða Helgadóttir og Ólafur Axel Björnsson, Borgarnesi. Ljósmóðir: Hafdís Rúnarsdóttir.

Foreldrar: Guðmunda Árný Þorsteinsdóttir og Alfreð Liljar Guðmundsson, Stykkishólmi. Ljósmæður: Ásthildur Gestsdóttir og Erna Valentínusardóttir.

Foreldrar: Ásta Kristný Hjaltalín og Gunnar Bragi Jónasson, Borgarnesi. Ljósmóðir: Anna Margrét Gunnlaugsdóttir.

Foreldrar: Saga Eir Svanbergsdóttir og Ástþór Helgi Hjálmarsson, Akranesi. Ljósmóðir: Ína Sigrún Rúnarsdóttir.

Foreldrar: Helga Dögg Lárusdóttir og Róbert Vilhjálmsson, Hvalfjarðarsveit. Ljósmóðir: Ína Sigrún Rúnarsdóttir.

Foreldrar: Edda Karen Þórsdóttir og Herbert Símon Egilsson, Mosfellsbæ. Ljósmóðir: Jóhanna Rut Óskarsdóttir.

Foreldrar: Halla Jónsdóttir og Heiðmar Eyjólfsson, Akranesi. Ljósmóðir: Erna Valentínusardóttir.

Foreldrar: Nótt Benediktsdóttir og Kristján Steinn Matthíasson, Reykjavík. Ljósmóðir: Fanný Berit Sveinbjörnsdóttir.

Foreldrar: Elísa Svala Elvarsdóttir og Einar Logi Einarsson, Akranesi. Ljósm. Erna Valentínusardóttir. Stóra systir á myndinni heitir Sóldís Elma Einarsdóttir.

Foreldrar: Auður Þórunn Gunnarsdóttir og Sævar Berg Sigurðsson, Akranesi. Ljósmóðir: Inga María.

Fréttaveita Vesturlands

Blöðin

Hvasst um vestanvert landið

Senda vini